Yazılım dünyasının temel taşlarından biri olan veri tabanları, neredeyse her uygulamanın arkasında yer alır. Bu veri tabanlarıyla iletişim kurmanın evrensel dili ise SQL’dir. İster bir web geliştirici, ister veri analisti, isterse mobil uygulama mühendisi olun, SQL öğrenmek, kariyerinizde büyük avantaj sağlar.
Bu rehberde, SQL nedir, temel SQL komutları nelerdir ve veri tabanı yönetiminde nasıl kullanılır? sorularına net cevaplar bulacaksınız. Hiç bilginiz olmasa bile, bu makaleyle SQL’i adım adım öğrenebilirsiniz.
SQL Nedir?
SQL (Structured Query Language), ilişkisel veri tabanı yönetim sistemlerinde (RDBMS) veri depolamak, sorgulamak, güncellemek ve yönetmek için kullanılan standart bir programlama dilidir. İlk olarak 1970’lerde IBM tarafından geliştirilen SQL, günümüzde MySQL, PostgreSQL, Microsoft SQL Server, Oracle ve SQLite gibi popüler veri tabanlarında desteklenir.
SQL’in temel amacı, insanlarla veri tabanları arasında köprü kurmaktır. Teknik jargondan uzak, İngilizce’ye benzeyen söz dizimi sayesinde kolay öğrenilir ve kullanılır.
Temel SQL Komutları ve Kullanım Alanları
SQL komutları genellikle dört ana kategoriye ayrılır: DDL, DML, DCL ve TCL. Ancak başlangıç seviyesi için en çok kullanılanları DML (Data Manipulation Language) grubundandır.
1. SELECT – Veri Çekme
Veri tabanından veri okumak için kullanılır. En temel ve en çok kullanılan SQL komutudur.
SELECT ad, soyad, email FROM kullanicilar WHERE yas > 18;Bu sorgu, 18 yaşından büyük kullanıcıların ad, soyad ve e-posta bilgilerini getirir.
2. INSERT – Veri Ekleme
Yeni bir kayıt eklemek için kullanılır.
INSERT INTO urunler (ad, fiyat, kategori_id)
VALUES ('Laptop', 12000, 1);3. UPDATE – Veri Güncelleme
Mevcut kayıtları güncellemek için kullanılır. WHERE koşulu unutulmamalıdır, aksi takdirde tüm satırlar güncellenir!
UPDATE kullanicilar
SET email = '[email protected]'
WHERE id = 5;4. DELETE – Veri Silme
Kayıtları silmek için kullanılır. Yine, WHERE şartı kritiktir.
DELETE FROM siparisler WHERE durum = 'iptal';5. CREATE TABLE – Tablo Oluşturma (DDL)
Yeni bir tablo tanımlamak için kullanılır.
CREATE TABLE ogrenciler (
id INT PRIMARY KEY AUTO_INCREMENT,
ad VARCHAR(50),
soyad VARCHAR(50),
dogum_tarihi DATE
);SQL ile İlk Adımlar: Basit Bir Senaryo
Diyelim ki bir kitaplık uygulaması geliştiriyorsunuz. Aşağıdaki adımları izleyerek veri tabanınızı oluşturabilir ve yönetebilirsiniz:
CREATE DATABASE kutuphane;USE kutuphane;CREATE TABLE kitaplar (id INT, baslik VARCHAR(100), yazar VARCHAR(100));INSERT INTO kitaplar VALUES (1, '1984', 'George Orwell');SELECT * FROM kitaplar WHERE yazar = 'George Orwell';
Bu basit akış, SQL’in gücünü göstermeye yetecektir.
SQL Öğrenirken Dikkat Edilmesi Gerekenler
- WHERE koşulunu unutmayın: UPDATE veya DELETE yaparken tüm tabloyu etkilememek için şart ekleyin.
- Yedek alın: Özellikle üretim (production) ortamlarında değişiklik yapmadan önce veri tabanı yedekleyin.
- SQL injection’a dikkat: Kullanıcı girdilerini doğrudan sorguya eklemeyin. Parametreli sorgular kullanın.
- İndeksleri unutmayın: Büyük tablolarda sorgu performansı için indeks kritiktir (bkz. SQL Performans İyileştirme Rehberi).
Hangi Veri tabanı ile Başlamalı?
SQL öğrenmeye başlamak için aşağıdaki sistemler idealdir:
- SQLite: Kurulum gerektirmez, hafif ve mobil uygulamalarda yaygındır.
- MySQL: Web projelerinde (özellikle PHP ile) çok yaygındır.
- PostgreSQL: Gelişmiş özellikler sunar, veri bütünlüğüne önem veren projeler için uygundur.
İlk denemeler için SQLite Online gibi ücretsiz araçlar kullanabilirsiniz.
Sonuç
SQL, veriyle çalışan herkes için vazgeçilmez bir beceridir. Bu rehberde, SQL nedir, temel SQL komutları nelerdir ve nasıl kullanılır sorularına cevap verdik. Artık basit sorgular yazabilir, veri ekleyebilir, güncelleyebilir ve silebilirsiniz.
Unutmayın: SQL öğrenmek, bir maraton değil, kısa mesafeli bir yarıştır. Bugün yazdığınız ilk SELECT sorgusu, yarının veri bilimcinin veya yazılım mühendisinin temelini oluşturabilir.
